Κανόνες για την ορθή και έγκαιρη ενημέρωση των καταναλωτών που προτίθενται να λάβουν στεγαστικό δάνειο θέτει νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών, με το οποίο ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο η κοινοτική οδηγία 2014/17/ΕΕ για την ενυπόθηκη πίστη. Με το ίδιο νομοσχέδιο αυτό επιχειρούνται να αποφευχθούν εμπλοκές όπως αυτές που προκλήθηκαν με δανειολήπτες που είχαν συνάψει δάνεια σε ελβετικό φράγκο. Αν μη τι άλλο, το εν λόγω νομοσχέδιο έρχεται να αποτρέψει έναν νέο γύρο «φούσκας» στεγαστικών δανείων και υπερχρέωσης νοικοκυριών, φαινόμενα που σήμερα ταλανίζουν την ελληνική κοινωνία και το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Χθες η Κομισιόν απέστειλε στην Ελλάδα και σε οκτώ ακόμη κράτη-μέλη αιτιολογημένη γνώμη (ένα βήμα πριν από την παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο), καθώς έπρεπε να είχαν ενσωματώσει την οδηγία στο εθνικό δίκαιο έως τις 21 Μαρτίου 2016.
Τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου είναι τα ακόλουθα:
• Στις συμβάσεις πίστωσης σε ξένο νόμισμα ο πιστωτικός φορέας έχει δύο επιλογές: α) να συμπεριλάβει στην πίστωση όρο, σύμφωνα με τον οποίο ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα να μετατρέψει τη σύμβαση πίστωσης σε εναλλακτικό νόμισμα, τουλάχιστον όταν η διακύμανση της συναλλαγματικής ισοτιμίας υπερβαίνει το 20% σε σχέση με αυτή που ίσχυε κατά το χρόνο σύναψης της σύμβασης, β) να διασφαλίσει ότι η σύμβαση πίστωσης συνοδεύεται καθ’ όλη τη διάρκειά της με χρηματοπιστωτικό μέσο αντιστάθμισης του συναλλαγματικού κινδύνου. Ως εναλλακτικό νόμισμα νοείται το νόμισμα στο οποίο ο καταναλωτής λαμβάνει κατά κύριο λόγο το εισόδημά του ή διατηρεί τα περιουσιακά του στοιχεία από τα οποία πρόκειται να εξοφληθεί η πίστωση. Επίσης, εναλλακτικό νόμισμα μπορεί να θεωρηθεί το νόμισμα του κράτους-μέλους στο οποίο ο καταναλωτής είτε κατοικούσε τη στιγμή της σύναψης της σύμβασης είτε κατοικεί τη χρονική στιγμή κατά την οποία ζητείται η ενεργοποίηση του σχετικού συμβατικού όρου. Η μετατροπή διενεργείται με βάση την ισχύουσα κατά το χρόνο μετατροπής συναλλαγματική ισοτιμία, όπως αυτή προκύπτει από τις επίσημες δημοσιεύσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ή της Τράπεζας της Ελλάδας, εκτός αν προβλέπεται διαφορετικά στη σύμβαση πίστωσης.
• Σε περίπτωση που ένας καταναλωτής έχει συνάψει δάνειο σε ξένο νόμισμα και το ύψος του οφειλόμενου συνολικού ποσού ή των οφειλόμενων δόσεων που πρέπει να καταβάλει παρουσιάζει μεγαλύτερη διακύμανση από 20% σε σχέση με αυτό που θα ήταν αν ίσχυε η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ του νομίσματος της σύμβασης και του εναλλακτικού νομίσματος κατά τον χρόνο σύναψης της σύμβασης, ο πιστωτικός φορέας είναι υποχρεωμένος να ενημερώσει άμεσα τον καταναλωτή εγγράφως ή με άλλο σταθερό μέσο. Αυτό πρέπει να συμβεί προκειμένου ο δανειολήπτης να ενεργοποιήσει τον όρο που προβλέπει μετατροπή.
• Ακόμη και στην περίπτωση που στη σύμβαση δεν υπάρχει όρος που περιορίζει τον συναλλαγματικό κίνδυνο στον οποίο εκτίθεται ο καταναλωτής σε διακύμανση της συναλλαγματικής ισοτιμίας μικρότερης του 20%, το Ευρωπαϊκό Τυποποιημένο Δελτίο Πληροφοριών (ESIS), που θεσπίζεται με το εν λόγω νομοσχέδιο, περιλαμβάνει ενδεικτικό παράδειγμα που αφορά στον αντίκτυπο διακύμανσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας σε ποσοστό 20%.
• Ο καταναλωτής δικαιούται να αποπληρώσει πρόωρα την οφειλή του και να τύχει μείωσης του συνολικού κόστους της πίστωσης σε ό,τι αφορά του τόκους και τις επιβαρύνσεις. Ωστόσο, εάν έχει συμφωνηθεί σταθερό επιτόκιο, ο πιστωτικός φορέας δικαιούται αποζημίωση, η οποία υπολογίζεται βάσει συγκεκριμένου μαθηματικού τύπου που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο. Η αποζημίωση, πάντως, δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των τόκων που θα κατέβαλλε ο καταναλωτής για το χρονικό διάστημα μεταξύ της πρόωρης εξόφλησης και της συμφωνηθείσας ημερομηνίας λήξης του σταθερού επιτοκίου.
• Σε περίπτωση που μένει ανεξόφλητο χρέος μετά τη ρευστοποίηση των εμπράγματων εξασφαλίσεων, η αποπληρωμή γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης του καταναλωτή, αλλά και τυχόν άλλα περιουσιακά στοιχεία.
• Στις διαφημίσεις στεγαστικών δανείων οι πληροφορίες που αφορούν στο επιτόκιο, στο συνολικό ποσό της πίστωσης, στο Συνολικό Ετήσιο Πραγματικό Ποσοστό Επιβάρυνσης (ΣΕΠΠΕ) πρέπει να γνωστοποιούνται με αντιπροσωπευτικό παράδειγμα. Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει συγκεκριμένο μαθηματικό τύπο για τον υπολογισμό του ΣΕΠΠΕ.
• O πιστωτικός φορέας ή ο μεσίτης πιστώσεων παρέχει συγκεκριμένες εξατομικευμένες πληροφορίες για τη σύγκριση των πιστώσεων με το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Τυποποιημένο Δελτίο Πληροφοριών (ΕSIS). Μεταξύ της παροχής δεσμευτικής προσφοράς και της σύναψης της σύμβασης πρέπει να μεσολαβούν δέκα ημέρες προκειμένου ο καταναλωτής να μελετήσει τις προσφορές και δεν επιτρέπεται να δεχθεί την προσφορά πριν περάσουν πέντε ημέρες.
• Επιτρέπεται η πρόσβαση των πιστωτικών φορέων που εδρεύουν σε άλλα κράτη-μέλη σε βάσεις δεδομένων, όπως ο «Τειρεσίας», προκειμένου να αξιολογήσουν την πιστοληπτική ικανότητα των πελατών τους.
