Με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Ηπείρου, η «Μηχανή του Χρόνου» παρουσιάζει σε δύο εκπομπές- ντοκιμαντέρ για τις θρυλικές μάχες των οχυρών του Μπιζανίου που ολοκλήρωσαν το διπλασιασμό των συνόρων της Ελλάδας κατά τον Α΄ βαλκανικό πόλεμο.Στο πρώτο μέρος η έρευνα επικεντρώνεται σε μια άγνωστη σελίδα των Βαλκανικών πολέμων: στο έπος των εθελοντών μαχητών, που συνέρρευσαν από την πρώτη στιγμή στα στρατολογικά γραφεία για να πολεμήσουν στην πρώτη γραμμή. Βουλευτές άφησαν τα έδρανα της βουλής και ντύθηκαν στο χακί, μαζί με γιους αλλά και κόρες πρωθυπουργών, ολυμπιονίκες, δημάρχους και κυρίες της αριστοκρατίας των Αθηνών. Ακόμα και μετανάστες στην Αμερική πούλησαν όσο-όσο τις επιχειρήσεις τους και έκαναν το υπερπόντιο ταξίδι για να πολεμήσουν.
Ξεχωριστή σελίδα αποτελεί η άγνωστη ιστορία του τάγματος των Γαριβαλδινών από την Ιταλία, οι «διεθνείς ταξιαρχίες της Ελλάδας», που συντάχτηκαν με αυταπάρνηση στο αγώνα των Ελλήνων και πολλοί από αυτούς άφησαν την τελευταία τους πνοή στα πανίσχυρα οχυρά του Μπιζανίου, οργανωμένα αριστοτεχνικά από γερμανούς επιτελικούς.Εμβληματικός ήταν ο θάνατος του ποιητή και βουλευτή Λορέντζου Μαβίλη, που ξεψύχησε στις παρυφές των Ιωαννίνων με τα λόγια: «δεν περίμενα τέτοια τιμή, να δώσω τη ζωή μου για την Ελλάδα».
Το δεύτερο μέρος μέσα από σπάνιο αρχειακό υλικό, φωτογραφίες και απόρρητα έγγραφα που προβάλλονται για πρώτη φορά, ρίχνει φως στην πεντάμηνη πολιορκία που προηγήθηκε της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων. Οι καιρικές συνθήκες και τα παρασκηνιακά διπλωματικά παιχνίδια έφτασαν τον ελληνικό στρατό στα όριά του, ενώ παράλληλα, στην πολιορκημένη πόλη που υπέφερε από την πείνα, διαδραματιζόταν ένας άλλος πόλεμος, υπόγειος και εξίσου επικίνδυνος: ο πόλεμος των κατασκόπων. Άνδρες και γυναίκες όλων των τάξεων, αγνόησαν τις αγχόνες των τούρκων και στρατολογήθηκαν στο κατασκοπευτικό δίκτυο.
Ανάμεσά τους, ξεχωρίζει η προσφορά του Νικολάκη εφέντη, ομογενή αξιωματικού από τη Μικρά Ασία, που υπηρετούσε σε ανώτερα κλιμάκια του τουρκικού στρατού και πλήρωσε τις πληροφορίες που έδωσε με τη ζωή του.Στην τελική επίθεση δεν υπήρξε κανείς που να μην προσέφερε: οι γυναίκες της ηπείρου ανέβασαν κανόνια στις απόκρημνες κορυφές των βουνών, οι κατάσκοποι διέσπειραν ψευδείς πληροφορίες για το παράτολμο σχέδιο των Ελλήνων επιτελικών και οι εύζωνες με τη γενναιότητά τους κατάφεραν να φέρουν ξανά τη γαλανόλευκη στους ιστούς της ιστορικής πόλης.
Τα γυρίσματα της εκπομπής, που κράτησαν πολλούς μήνες, έγιναν στα πεδία των μαχών, ενώ για τις ανάγκες της ιστορικής αφήγησης έγιναν αναπαραστάσεις με την συμμετοχή μεγάλου αριθμού πολιτών και στρατιωτικών.Στην εκπομπή περιγράφουν γνωστά και άγνωστα γεγονότα του αγώνα για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων οι ιστορικοί Βασίλης Αναστασόπουλος, Ιωάννης Παπαφλωράτος, Μαίρη Κωστή, Λίνα Δημητρίου, Κώστας Σταματόπουλος, ο ιστορικός του Μουσείου ΜπενάκηΤάσος Σακελλαροπουλος, ο Διευθυντής του ιδρύματος Ελ. Βενιζέλος Νίκος Παπαδάκης, οι πανεπιστημιακοί Γεώργιος Καψάλης, Ιωάννης Σταυρουλάκης, ο αντιστράτηγος ε.α. Σταύρος Δερματάς, ο αντιστράτηγος ε.α. Παναγιώτης Ζάρας,ο αντισυνταγματάρχης Ανάργυρος Καταραχιάς, ο πρόεδρος Εταιρίας Ηπειρωτικών Μελετών Κώστας Βλάχος, ο πρώην δήμαρχος Ιωαννίνων Αναστάσιος Παπασταύρος, ο δημοσιογράφος Παναγιώτης Τζόκας, ο Γ.Γ. Εταιρίας Λογοτεχνών και Συγγραφεων Ηπείρου Αλέξανδρος Φαρμάκης, ο αντιπρόεδρος της Εθνολογικής Εταιρίας Νίκος Ρωκ Μελάς, ο απόγονος της οικογένειας Τσικλητήρα Ηρακλής Τσικλητήρας, ο εκπαιδευτικός Μιχάλης Δάλλας και ο συλλέκτης Πάνος Τσιλίκης
100 χρόνια Ελεύθερη Ηπειρος. Έκτακτο δίωρο αφιέρωμα.
Στη Μηχανή του Χρόνου με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, Πέμπτη, 16.00-18.00 από τη ΝΕΤ.
